Historia badań nad emocjami

Emocje w filozofii

• Emocje od zawsze przedmiotem refleksji filozofów
• Platon, Arystoteles, Seneka, Tomasz z Akwinu, Kartezjusz, Spinoza, Hume
• Często problem emocji ma związek z esencjalizmem

Esencjalizm

• Pogląd stary jak filozofia antyczna
• Platon - wszystkie rzeczy mają swoje idealne formy. Prawdziwe obiekty w świecie jedynie odzwierciedlają te perfekcyjne formy.
• Esencjalizm ma bardzo poważne reperkusje dla wielu dziedzin nauki (np. istota gatunków w biologii, specjalizacja czynnościowa części mózgu w neuronauce itd.)
• Esencjalizm w odniesieniu do emocji zakłada, że różne emocje mają swoje uniwersalne, idealne esencje, zrozumiałe dla każdego człowieka

Rydwan, konie i Platon

Rydwan, konie i Platon

• Rydwan - rozsądek, rozum
• Biały koń - duch
• Czarny koń - popędy, emocje

Teorie emocji - historia nowożytna

• Jamesa-Langego
• Cannona-Barda
• Teoria dwuczynnikowa (Schachter i Singer)

Teoria Jamesa-Langego

Teoria Jamesa-Langego

• Koniec XIX wieku
• Fizjologiczna reakcja pobudzenia jest pierwotna
• Emocje są konsekwencją odczuwania zmian fizjologicznych
• Różne wzorce zmian fizjologicznych powodują różne emocje

Teoria J-L i niedźwiedzie

• Człowiek widzi niedźwiedzia w lesie...
• ...ma fizjologiczną reakcję na niedźwiedzia...
• ...interpretuje tą reakcję jako emocję...
• ...i ucieka!

Rozwój teorii J-L

• Na przestrzeni ponad stu lat teoria J-L miała wiele form i wersji
• Np. Jamesowi przypisuje się twierdzenie, że każda kategoria emocji (gniew, strach, radość, etc.) jest powiązana z odmiennym stanem fizjologicznym
• Wg. LFB James był w rzeczywistości przeciwny temu twierdzeniu - uważał, że każda instancja emocji może mieć swój wzorzec fizjologiczny
• Nieporozumienie powstało wskutek sposobu, w jaki o teorii J-L pisał niejaki John Dewey na poczatku XX wieku

Teoria Cannona-Barda

• Walter Cannon (1871–1945) fizjolog z Harvard University (przy okazji twórcja pojęcia homeostaza), oraz jego uczeń, Philip Bard (1898–1977)
• Zewnętrzny bodziec aktywuje receptory (np. dotyku), które są przewodzone do kory mózgowej
• Na podstawie analizy dokonywanej w korze aktywowane są wzorce ekspresji emocjonalnej

Teoria Cannona-Barda

• Ta aktywacja dokonuje się we wzgórzu (thalamus)
• Różne emocje charakteryzują się różną ekspresją, ponieważ mają różne wzorce aktywacji wzgórza (w tym sensie mają swoje esencje)
• Ekspresja emocji dzieje się jednocześnie z innymi zmianami fizjologicznymi (nie jest konsekwencją pobudzenia jak w teorii J-L)

Co robi wzgórze?

• "Centrala telefoniczna" - przekazuje informacje sensoryczne z obwodu do kory mózgowej
• Reguluje też kwestie związane ze spaniem/czuwaniem
• Postuluje się rolę wzgórze w podtrzymywaniu przytomności

Eksperyment Schachtera i Singera

• Gr.1 -> adrenalina + informacje o jej działaniu
• Gr.2 -> adrenalina + brak info o jej działaniu
• Gr.3 -> adrenalina + nieprawdziwe informacje
• Gr.4 -> placebo

Eksperyment Sch-S - manipulacje

• Grupa euforii
• Grupa gniewu

Eksperyment Sch-S - wyniki

• Euforyczność w warunku euforii (od najwyższej do najniższej): adr-misinformed, adr-ignorant, placebo, adr-informed.
• Gniew w warunku gniewu (najwyższy do najniższego): adr-ignorant, placebo, adr-informed.

Teoria dwuczynnikowa Schachtera i Singera

Emocje są wynikiem:

1. Pobudzenia
2. Etykiety opisującej to pobudzenie w danej sytuacji

Teoria dwuczynnikowa Schachtera i Singera

• Pobudzenie zawsze poprzedza emocję
• Źródłem pobudzenia może być wszystko
• To samo pobudzenie może być etykietowane różnie, w zależności od oceny