Emocje a procesy poznawcze

Emocje a procesy poznawcze

  • Jakie są związki między jednym a drugim?
  • Co jest "pierwotne" a co "wtórne"?
  • Czy na pewno emocje i procesy poznawcze to dwie różne rzeczy?

Emocje są pierwotne

  • Kartezjusz, Zajonc
  • Emocje są pierwotne, starsze ewolucyjnie, szybsze itd.
  • Człowiek najpierw reaguje emocjonalnie, później analizuje poznawczo

Emocje są wtórne, poznanie jest pierwotne

  • Człowiek analizuje i interpretuje otaczający go świat
  • Emocje są skutkiem poznawczej oceny sytuacji
  • Patrz - teorie oceny

Czy emocje i poznanie aż tak się różnią?

  • Sporna kwestia
  • Brak precyzyjnej definicji emocji, proc. poznawczych
  • Zgoda co do tego, że emocje i poznanie wpływają na siebie
  • Coraz więcej badaczy dostrzega, że być może to to samo (PP)

Andy Clark, PP

  • Emotions tied to first place inextricably mixed with stuff a bit like belief (cognition)

Prymat emocji? Poznania?

  • W PP emocje są skutkiem predykcji na temat przyszłego stanu, wykształconymi przez ekstero/interocepcję
  • Emocje = tendencja do działania (action tendency)
  • W tym sensie wszystko jest powiązane (co rozwiązuje wiele problemów!) a rozgraniczenie na emocje i poznanie traci sens

Emocje a uwaga

  • Obiekty ważne emocjonalnie przyciągają uwagę
  • Np. automatycznie rozpoznajemy w tłumie osoby, które:
    • bardzo lubimy
    • bardzo nie lubimy

Zagrożenie a uwaga

  • Obiekty zagrażające najlepiej przyciągają uwagę
  • Szybciej wykrywamy węża pośród kwiatów niż kwiat pośród węży (Öhman, Flykt, & Esteves, 2001)
  • Fundamentalna rola ewolucyjna (LeDoux)

Ohman et al., 2001

Ohman et al., 2001

Stres a uwaga

  • Powoduje globalne zmiany w organizmie – aktywność współczulna, wydzielanie adrenaliny, kortykosteroidów itd.
  • Te zmiany oddziałują na neuroprzekaźnictwo – istotne konsekwencje dla procesów psychicznych
  • Przystosowanie ewolucyjne – reakcja walki-ucieczki

Dwa tryby działania uwagi

  • Zorientowany na zadanie (PFC)
  • Sensoryczno-czujnościowy (ciało migdałowate)
  • W ostrym stresie uwaga przełącza się w tryb sensoryczno-czujnościowy

Tryb sensoryczno-czujnościowy – konsekwencje percepcyjne

  • Zwiększenie czujności (Schackman et al., 2011, J Neurosci)
  • Łatwiejsze dostrzeganie kontrastów (Phelps et al., 2006, Psychol Sci)
  • Ekspresja strachu zwiększa pole widzenia, szybkość ruchu gałek ocznych, ilość wdychanego powietrza (Susskind et al., 2008, Nat Neurosci)
  • Poszukiwanie zagrożeń

Tryb sensoryczno-czujnościowy – konsekwencje

  • Pogorszenie wykonywania zadań wymagających kontroli uwagi
  • Pogorszenie wykonywania zadań wymagających planowania
  • Podatność na dystraktory
  • Wynika z ograniczonej ilości zasobów uwagi

Vine et al. 2016

Emocje a pamięć

Pamięć

  • Proces...
  • ...aktywny...ik9,
  • ...silnie uwarunkowany emocjonalnie.

Pamięć zdarzeń emocjonalnych

  • Zdarzenia nacechowane emocjonalnie pamiętamy lepiej
  • Lepiej pamiętamy motocykl, który wziął udział w wypadku drogowym niż jakiś motocykl
  • Lepiej pamiętamy motocykl, który wziął udział w wypadku drogowym niż nieistotne szczegóły z drugiego planu tego zdarzenia

Pamięć zdarzeń pozytywnych i negatywnych

  • Generalnie lepiej pamiętamy zdarzenia negatywne (z reguły są bardziej istotne)
  • Możliwe wyjaśnienia:
    • Lepiej pamiętamy zdarzenia o negatywnej walencji
    • Lepiej pamiętamy zdarzenia związane z wysokim pobudzeniem (które jest częściej wysokie przy zdarzeniach negatywnych)
  • Niejasne jest, czy chodzi tylko o emocje związane z wydarzeniem, czy też emocje pojawiające się "przy okazji"

Nastrój a pamięć

  • Pamięć zgodna z nastrojem (mood-congruent memory)
  • Pamięć zależna od nastroju (mood-state-dependend memory)

Pamięć zgodna z nastrojem

  • Gdy jesteś w podłym nastroju, lepiej przypominasz sobie negatywne zdarzenia
  • Gdy jesteś w dobrym nastroju, lepiej przypominasz sobie pozytywne zdarzenia

Homofony (Halberstadt, Niedenthal, Kushner, 1995)

  • Wesołe:
    • Bridal - bridle
    • Dear - deer
    • Heal - heel
    • Peace - piece
  • Smutne:
    • Bored - board
    • Die - dye
    • Mourning - morning

Homofony (Halberstadt, Niedenthal, Kushner, 1995)

  • Indukcja pozytywnych emocji powodowała, że badani częściej słyszeli "wesołe" słowa
  • Indukcja negatywnych emocji powodowała, że badani częściej słyszeli "smutne" słowa

Pamięć zależna od nastroju

  • Będąc w określonym stanie emocjonalnym, łatwiej przypominamy sobie informacje zapamiętane w tym stanie emocjonalnym
  • Jeśli jesteśmy smutni, łatwiej przypomnimy sobie informacje zapamiętane gdy byliśmy smutni itd.

Ocenianie i podejmowanie decyzji

Oceny spójne z nastrojem (mood-congruent judgements)

  • Niektóre czynności są nieprzyjemne gdy jest ci smutno a ekscytujące gdy jesteś wesoły
  • Indukcja depresyjnego nastroju powoduje, że ludzie przeceniają prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych zdarzeń (katastrofy, klęski żywiołowe, przemoc)
  • Indukcja pozytywnego nastroju powoduje przeciwny efekt (Johnson i Tversky, 1983)

Oceny spójne z nastrojem (mood-congruent judgements)

  • Działa nie tylko nastrój ale i specyficzne emocje
  • Indukcja smutku zwiększa ocenę prawdopodobieństwa smutnych zdarzeń, indukcja gniewu "gniewnych" zdarzeń (DeSteno et al., 2000)

--- # Podejmowanie decyzji * Gdy ludzie wybierają spośród alternatyw, starają się zważyć potencjalne korzyści z każdego wyboru * Emocje towarzyszące wyborowi wpływają na tą ocenę ("jak będziesz się czuł, jeśli wybierzesz cośtam...") --- # Somatic marker hypothesis (Damasio, 1994) * W trakcie podejmowania decyzji, ludzie wykonują "ucieleśnione symulacje" możliwych ewentualności * Te symulacje stanowią podstawę podejmowania decyzji (świadomie lub nieświadomie) * Badanie Bechara et al. 1996 - W trakcie gry karcianej badani wybierali karty z czterech talii. Dwie były korzystniejsze, dwie mniej korzystne * Specyficzne pobudzenie fizjologiczne _zanim_ badani świadomie zaczęli odróżniać korzystne i niekorzystne talie --- # Emocje a skłonność do ryzyka * Szczęśliwi ludzie mają mniejszą skłonność do zachowań ryzykownych * Szczęście jest _status quo_, które należy zachowywać (Nygren et al., 1996) * Nie ma badań pokazujących, że ludzie nieszczęśliwi bardziej ryzykują