Plany złożone

Plany złożone

  • Plan złożony jest wtedy, kiedy badamy wpływ więcej niż jednej zmiennej niezależnej (czynnika)
  • Czynników może być wiele, najczęściej 2, 3 albo 4
  • Każdy czynnik może być manipulowany na wielu poziomach
  • Plany złożone opisuje się notacją typu A x B x C, gdzie A, B, C to ilość poziomów każdego czynnika:
    • Dwa czynniki na dwóch poziomach to plan 2x2
    • Trzy czynniki na dwóch poziomach każdy to plan 2x2x2
    • Dwa czynniki na trzech poziomach każdy to plan 3x3
    • Cztery czynniki, każdy na różnej ilości poziomów to np. plan 2x3x2x4

Plany złożone

  • Ostateczna ilość różnych kombinacji manipulacji eksperymentalnych to iloczyn poziomów każdego z czynników
  • Plany złożone można realizować w planie grup niezależnych albo z powtarzanym pomiarem
  • Można też zrobić kombinację (np. jeden czynnik z powtarzanym pomiarem a drugi w grupach niezależnych)

Po co robimy plany złożone?

  • Czy nie lepiej zrobić dwa / trzy / więcej eksperymentów?
  • Co daje nam manipulowanie dwoma lub więcej czynnikami jednocześnie (oprócz tego, że tak jest trudniej)?
  • Pamiętacie, że zjawiska w świecie są złożone i często nie mają jednej przyczyny? No właśnie.
  • Sensem robienia planów złożonych jest badanie efektów interakcji

Efekty proste, główne i interakcja

  • Plany złożone pozwalają na określenie efektów prostych dla wszystkich możliwych porównań (kombinacji poziomów czynników)
  • Plany złożone pozwalają na określenie efektu głównego każdego czynnika
  • Pozwalają też na określenie efektu kilku czynników lub wszystkich czynników łącznie – efekt interakcji

Efekty proste, główne i interakcja

  • Efekt prosty to różnica w zmiennej zależnej pomiędzy poziomami jednego z czynników
  • Efekt główny to wpływ jednego z czynników niezależnie od drugiego
  • Interakcja jest wtedy, kiedy oba czynniki razem wpływają na zmienną zależną

Efekty proste, główne i interakcja

  • W planie 2x2 mamy (możliwe):
    • cztery efekty proste
    • dwa efekty główne
    • jeden efekt interakcji

Przykłady

  • Eksperyment w planie 2x2
  • Badamy wpływ poziomu pobudzenia emocjonalnego i trudności zadania na pamięć.
  • Zmienna zależna: pamięć (wynik testu pamięci)
  • Czynniki: poziom pobudzenia x trudność zadania